Ademen is een van de meest vitale functies van het menselijk lichaam. Naar schatting ademt een mens gemiddeld 20.000 keer per dag. Hoe je ademt kan erg bepalend zijn in hoe je je voelt.
Elke ademhaling kan een positieve of negatieve invloed hebben op ons lichaam, afhankelijk van hoe deze wordt uitgevoerd; en het is inmiddels veelvuldig wetenschappelijk vastgesteld dat gezonde ademhaling door de neus gaat.
Bij gezonde ademhaling zet de buik zachtjes uit en trekt deze samen bij elke in- en uitademing. Er is geen sprake van inspanning, de adem is stil, regelmatig maar vooral; door de neus.
Men schat echter dat 30 tot 50% van de moderne volwassenen door de mond ademt, vooral gedurende de nacht.
Een van de belangrijkste voordelen van de neusademhaling is de productie van stikstofmonoxide.
Aangetoond is dat stikstofmonoxide geïnhaleerd via neusademhaling de efficiëntie van de zuurstofuitwisseling verhoogt en zuurstof in het bloed met 18% doet toenemen, terwijl het vermogen van de longen om zuurstof op te nemen wordt verbeterd. Mondademhalers hebben een lagere zuurstofconcentratie in hun bloed dan mensen met een optimale neusademhaling.
Stikstofmonoxide komt voor in de menselijke adem, maar er is weinig bekend over de oorsprong of de enzymbron. De meeste stikstofmonoxide in het mensenlijk lichaam (ongeveer 25%) wordt geproduceerd door neusademhaling. Dit molecuul wordt in zoogdiercellen door specifieke enzymen geproduceerd en speelt een vitale rol bij vele biologische processen, waaronder de regulering van de bloedstroom, de werking van bloedplaatjes, de immuunafweer, de homeostase en neurotransmissie.
Daarnaast heeft stikstofmonoxide nog vele voordelen:
Slaap
Neusademhaling tijdens de slaap activeert het parasympathische zenuwstelsel en leidt tot een diepere slaap.
Mondgezondheid
Ademen door je mond heeft nadelige gevolgen voor de mondgezondheid. Het vergroot de kans op gaatjes en andere orale problemen.
Beauty
Mondademhaling heeft nadelige gevolgen voor de gezichtsstructuur en lichaamshouding.
Prestaties
Neusademhaling heeft een positieve impact op je cognitieve en fysieke prestaties.
Recent onderzoek, gestimuleerd door het groeiende bewustzijn van slaapapneu, heeft aangetoond dat neusademhaling een belangrijke rol speelt bij de regulatie van de ademhaling tijdens de slaap. Deze waarnemingen zijn niet nieuw; ze bevestigen eeuwenoude klinische bevindingen over het belang van neusademhaling tijdens de slaap. De vroegste beschrijving van de schadelijke effecten van mondademhaling tijdens de slaap werd tegen het einde van de zestiende eeuw gemaakt door Lemnious Levinus. Tweehonderd jaar later wijdde schrijver George Catlin een heel boek aan de superioriteit van neusademhaling boven mondademhaling tijdens de slaap; en aan het eind van de 19e eeuw toonden Cline, Wells, Griffin en anderen aan dat belemmerde neusademhaling slaapstoornissen veroorzaakt.
Veel slaapstoornissen, zoals vaak wakker worden of moeite hebben met inslapen, worden veroorzaakt door een zuurstoftekort als gevolg van mondademhaling.
De neus is uitgerust met een complex filtermechanisme dat de ingeademde lucht zuivert voordat deze de longen binnendringt. Door de neus ademen tijdens het in- en uitademen helpt het longvolume op peil te houden en verhoogt de zuurstofopname met 10 tot 20%.
De weerstand van de bovenste luchtwegen tijdens de slaap en de neiging tot obstructieve slaapapneu zijn aanzienlijk lager bij neusademhaling dan bij mondademhaling. In de afbeelding hierboven zie je de verschillen tussen de ademhalingsroute van mondademhaling (A) en neusademhaling (B).
Het dichtplakken van de mond vermindert ook het snurken aanzienlijk. Uit recent wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat ongeveer de helft van de mensen niet meer snurkt nadat ze hun mond hebben dichtgeplakt. Het bleek dat hoe erger iemand snurkte, hoe groter de verbeteringen waren.
Neusademhaling is een van de belangrijkste factoren voor de goede ontwikkeling en werking van de mondholte. De lucht die door de neusholte stroomt, wordt verwarmd en bevochtigd, terwijl stof en andere deeltjes worden verwijderd. Obstructie of verstopping van de bovenste luchtwegen kan de meest optimale (neus)ademhaling negatief beïnvloeden. De overgang van neus- naar mondademhaling kan nadelige gevolgen hebben voor de mondgezondheid.
Mondademhalers hebben vaker last van een overbeet en craniofaciale botafwijkingen (een afwijking aan de schedel, kaak of gezichtsstructuur.
Naast een overbeet komen chronisch ontstoken tandvlees, schimmel-infecties en halitose (een slechte adem) vaak voor bij mondademhalers.
Mondademhalers hebben ook vaker last van een droge mond. Een droge mond is niet alleen oncomfortabel, het is schadelijk voor het microbioom in de mond en kan een negatieve invloed hebben op de mond- en tandgezondheid. Een droge mond veroorzaakt gaatjes omdat de tanden niet gebaad worden in speeksel, dat bepaalde voedingsstoffen bevat die essentieel zijn voor het remineralisatieproces.
Een droge mond verlaagt ook de pH van de mond tot in de zure zone, waardoor bacteriën kunnen gedijen en dus ook sneller gaatjes ontstaan.
De meeste gezondheidsprofessionals zijn zich niet bewust van de negatieve gevolgen van obstructie van de bovenste luchtwegen (mondademhaling) voor de normale groei van het gezicht en de fysiologische gezondheid. Kinderen bij wie mondademhaling niet wordt behandeld, kunnen een lang, smal gezicht, een smalle mond, een hoog gehemelte, een overbeet, een "gummy smile" (overmatig zichtbaar tandvlees bij het lachen) en vele andere onaantrekkelijke gelaatstrekken ontwikkelen. Ook (jong) volwassenen kunnen hiermee te maken krijgen.
Naast abnormale gelaatstrekken kunnen ook houdingsproblemen optreden bij mensen die vaak door hun mond ademen. Mondontluchters hebben de neiging een karakteristieke houding aan te nemen, waarbij ze hun hoofd naar voren dragen om de beperking van hun luchtwegen te compenseren en ademhalen mogelijk te maken. Dit kan leiden tot nek- en rugpijn.
Oud Tour de France winnaar Joop Zoetemelk zei ooit: "de Tour win je in bed". Hij was hiermee een van de eerste topsporters die het belang van goed slapen benadrukte. Vele studies hierna hebben de impact van een goede nachtrust op cognitieve en fysieke prestaties onderschreven. Ook het verschil tussen ademhaling door de mond en ademhaling door de neus en de impact hiervan op (sport) prestaties is veelvuldig onderzocht.
Bij neusademhaling wordt meer stikstofmonoxide geproduceerd en dit heeft een positieve werking op het uithoudingsvermogen en kracht en bevordert herstel. Daarnaast is aangetoond hoe de biomechanica van de ademhaling en de inspanningscapaciteit negatief werden beïnvloed door mondademhaling; en dat de aanwezigheid van een gematigde voorwaartse hoofdhouding fungeerde als compensatiemechanisme om de ademhalingsspierfunctie te verbeteren. Deze voorwaartse hoofdhouding leidt vaak tot spiervermoeidheid, nekpijn, compressie van de tussenwervelschijven, vroegtijdige artritis, spanningshoofdpijn en gebitsafwijkingsproblemen.
Bronnen